Bài thơ chữ Điền

Nguyễn Hiền thi đỗ Trạng Nguyên khoa thi năm Đinh Mùi (1247). Lúc đó Nguyễn Hiền mới 13 tuổi, vua chê Trạng Nguyên ăn nói chưa biết lễ, cho về nhà học lễ 3 năm sau mới bổ dụng

Một lần, triều đình tiếp sứ Trung Hoa, viên sứ đưa ra một câu đố như sau :

Lưỡng nhật bình đầu nhật

Tứ sơn điên đảo sơn

Luỡng vương tranh nhất quốc

Tứ khẩu tung hoành gian

Nghĩa là :

Hai mặt trời bằng đầu,

Bốn trái núi điên đảo,

Hai vua tranh một nước,

Bốn miệng nằm dọc ngang.

Nguyên chữ Hán :

兩 日 平 頭 日

四 山 蹎 倒 山

兩 王 爭 一 國

四 口 從 紘 間

Vua và các quan trong triều không ai giải nghĩa được là gì. Một viên quan tâu với vua xin mời trạng nguyên Nguyễn Hiền đến để hỏi nghĩa. Vua phải đem đồ lễ và xe ngựa đến đón, Trạng Hiền mới chịu về kinh.

Về đến kinh đô, vua đưa bài thơ của sứ Tàu ra, Trạng Hiền liền giải thích như sau :

Đây là bài thơ nói về chữ Điền (田)

Câu thứ nhất : hai chữ “Nhật” (日) xếp bằng đầu nhau thành chữ “Điền”

Câu thứ hai : bốn chữ “Sơn” (山) xếp ngược xuôi chụm đầu vào nhau thành chữ “Điền”

Câu thứ ba : hai chữ “Vương” (王) xếp chéo nhau thành chữ “Điền”

Câu thứ tư : bốn chữ “Khẩu” (口) xếp 2 hàng ngang dọc cũng thành chữ “Điền”

Tóm lại tất cả 4 câu thơ chỉ nói đến chữ “Điền”.

Nhân và Trí