Nhan Uyên ham học hỏi, tính tình tốt bụng, là một đệ tử đắc ý của Khổng Tử. Một hôm, trên đường đi, thấy một đám đông ồn ào trước cửa tiệm vải, Nhan Uyên hỏi ra mới biết đang có tranh chấp giữa người mua và người bán.
Người mua hét lớn:
- 3 nhân 8 là 23, sao ông cứ đòi ta 24 đồng
Nhan Uyên đến trước mặt người mua, lễ phép nói:
- Vị đại ca này, 3 nhân 8 là 24, sao có thể là 23 được. Anh tính sai rồi, không nên cãi ầm ĩ nữa
Người mua không phục, chỉ thẳng mặt Nhan Uyên:
- Ta cần ngươi phân xử hay sao? Ngươi biết tính toán sao? Muốn phân xử chỉ có cách tìm Khổng Phu tử, đúng hay sai hãy để ông ấy định đoạt.
Nhan Uyên đáp:
- Được. Nếu Khổng Phu tử nói anh sai, vậy xử lý sao?
- Nếu ta sai, hãy lấy đầu ta. Nhưng nếu ngươi sai thì sao?
- Nếu tôi sai, tôi sẽ từ quan
Hai người đánh cuộc với nhau, rồi cũng tìm gặp Khổng Tử. Sau khi hỏi rõ ngọn ngành tình huống, Khổng tử quay sang Nhan Uyên cười nói:
- 3 nhân 8 là 23 đó. Nhan Uyên, con thua rồi, lấy mũ quan xuống đem cho người ta đi.
Nhan Uyên trước giờ chưa bao giờ cãi lại sư phụ. Nghe Khổng Tử nói mình sai, anh tháo mũ xuống giao cho người mua. Người kia nhận mũ, đắc ý rời đi.
Đối với lời phân xét của Khổng Tử, Nhan Uyên tuân theo, nhưng trong tâm lại không phục. Anh cho rằng Khổng Tử già rồi đâm ra hồ đồ, không muốn ở lại học tập Khổng Tử nữa.
Ngày hôm sau, Nhan Uyên quay lại lấy cớ nhà có việc muốn xin nghỉ học. Khổng Tử không nói gì, chỉ gật đầu đồng ý. Khi Nhan Uyên cáo biệt, Khổng Tử dặn dò hai câu:
- Ngàn năm cổ thụ không náu thân, sát nhân không rõ chớ động thủ.
Nhan Uyên đáp lại - Con xin ghi nhớ - rồi rời gót
Trên đường về, gió thổi mây dâng, sấm rung chớp giật, trời muốn đổ mưa to, Nhan Uyên đến bên một cây đại thụ mục rỗng bên ven đường, muốn tránh mưa. Đột nhiên nhớ lại lời Khổng Tử đã nói: “Ngàn năm cổ thụ không náu thân”, nghĩ rằng sư đồ nhất tràng, anh nghe theo lời sư phụ, tránh xa khỏi cái cây rỗng.
Vừa rời đi không xa thì nghe một tiếng sấm, quay lại đã thấy sét đã đánh tan cây cổ thụ kia. Nhan Uyên kinh ngạc: “Câu đầu sư phụ nói đã ứng nghiệm. Còn câu sau? Chẳng lẽ ta còn có thể sát nhân ư?”
Khi về tới nhà thì trời cũng đã khuya. Không muốn kinh động người nhà, Nhan Uyên dùng bảo kiếm mang theo bên người để đẩy chốt cửa phòng nơi thê tử của anh đang ngủ.
Đến bên giường, thấy có hai người nằm với nhau, Nhan Uyên vô cùng tức giận, giơ kiếm định chém. Nghĩ đến câu nói thứ hai của Khổng Tử: “Sát nhân không rõ chớ động thủ”, Nhan Uyên mới đốt đèn lên xem, hóa ra một người là thê tử, người kia là muội muội của anh.
Ngày hôm sau, Nhan Uyên quay trở lại, quỳ xuống bên Khổng Tử, nói:
- Sư phụ, hai câu người dạy đã cứu ba người là con, vợ con và muội muội của con. Sao người lại biết trước chuyện sẽ xảy ra vậy?”
Khổng Tử đỡ Nhan Uyên dậy:
- Ngày hôm qua thời tiết khô nóng, đoán chừng sẽ có cơn dông, nên ta nhắc nhở con: “Ngàn năm cổ thụ không ai náu thân”. Con mang khí bực trong người, trên thân đeo bảo kiếm, cho nên ta khuyên con “Sát nhân không rõ chớ động thủ”!”
Nhan Uyên vừa vái lạy vừa nói:
- Sư phụ liệu sự như thần, đệ tử mười phần kính nể.
Khổng Tử lại tiếp:
- Ta biết rõ con xin phép về nhà nghỉ là mượn cớ, thật ra cho rằng ta đã già nên hồ đồ rồi, không muốn học ta nữa. Con nghĩ xem, khi ta nói 3 nhân 8 bằng 23 là đúng, con thua, bất quá là thua cái mũ quan kia, còn nếu ta nói 3 nhân 8 bằng 24 mới đúng, người mua kia thua, đây là một mạng người đó. Con nói xem, chức vị quan trọng hay mạng người quan trọng hơn?”
Nhan Uyên tỉnh ngộ, quỳ gối trước mặt Khổng Tử mà thưa:
- Sư phụ trọng đại nghĩa coi nhẹ tiểu tiết, đệ tử còn tưởng rằng Sư phụ vì lớn tuổi mà thiếu minh mẫn, đệ tử hổ thẹn vạn phần
Từ đó về sau, bất luận Khổng Tử đi đến đâu, Nhan Uyên theo đến đó không rời sư phụ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét